کابل نسوز Fire Resistant Cable

کابل نسوز (Fire Resistant Cable) به کابلی گفته میشود که توانایی تحمل مقدار دمای مشخصی را در مواجهه با شعله مستقیم و در مدت زمان معین، داشته باشد. مهم است که کابل های نسوز حتما مقاوم در برابر انتشار آتش سوزی بوده و همچنین کم دود و فاقد گاز کشنده “هالوژن” باشند.

کابل نسوز از بخش های مهم در اجرای ساختمان، ایمنی لازم در برابر آتش‌ سوزی است و بعبارتی دیگر یکی از زیر بخش های مدنظر در اجرای ساختمانها جهت حفظ جان و مال انسان ها و فراهم ساختن ایمنی لازم در برابر آتش سوزی، رعایت اصول علمی و فنی در طراحی و توسعه شبکه های انرژی برق، شبکه ها و سیستم اعلام حریق Fire Alarm System و … از جهت مقاوم بودن نوع و جنس مواد بکار رفته در کابل مقاوم در برابر حریق، میباشد. در کشورهای توسعه یافته استفاده از انواع کابل هایی با جنس PVC، بدلیل مشکلاتی که در مواقع آتش سوزی بوجود می آورند، منسوخ شده است. در ایران نیز با توجه به تغییر و تحول های اساسی و پیشرفت های حاصل شده در حوزه ایمنی و آتشنشانی، بررسی و کاهش موارد مخاطره آمیز در ساختمانها از اهمیت زیادی برخوردار شده است.

انواع کابل نسوز Fire Resistant Cable

کابل‌ نسوز به انواع مختلفی دسته بندی میشوند که شامل موارد زیر میباشد:

• کابل های ابزار دقیق
• کابل های کنترل
• کابل های قدرت
• کابل های اعلام حریق
• کابل های فشار قوی
• کابل های جرقه زن

ویژگی های کابل‌ نسوز Fire Resistant Cable

• مقاوم دربرابر حریق
• جلوگیری از انتشار شعله
• دارای شیلد یا محافظ هستند
• فاقد گازهای سمی و کشنده هالوژن هستند
• مقاومت بالایی در برابر تغییرات دمایی دارند
• در شرایط هوای خشک و رطوبت عایق مناسبی دارند
• درهنگام آتش سوزی دود کمی ایجاد میکنند
• قابلیت تحمل دما از ۶۰- الی ۲۵۰+ درجه سانتیگراد
• بسیار منعطف و با قابلیت شکل گیری با حفظ پایداری جریان الکتریسیته
• دارای مقاومت زیاد دربرابر جریان های شدید ناشی از ولتاژهای بالای جریان الکتریسیته
• دارای مقاومت بالا دربرابر اشعه های مختلفی شامل ماورابنفش، مادون قرمز، گاما و ازن
• مناسب برای کاربری در صنایع غذایی و پزشکی بدلیل رشد نکردن قارچ و باکتری در ماده سیلیکونی

اجزای مختلف کابل مقاوم در برابر حریق و آتش سوزی

این کابل ها با استاندارد مناسب طراحی و مورد استفاده قرار میگیرند تا در بخش ‌های مختلف به بهترین وجه پاسخگوی نیازهای کاربران باشند. در ساخت این کابل ها از نکاتی که مدنظر قرار میگیرد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

هادی یا رسانا (Conductor): باتوجه به کاربرد این کابل در مکانهای مختلف، استفاده از رسانا با کیفیت بالا امری ضروری است. رسانای کابل به بهترین نحو میتواند سیگنالهای مخابراتی و جریان الکتریسیته را هدایت و با کنترل جریان از ورود نویز جلوگیری کند.

عایق (Insulation): بطور قطع یکی از مهمترین ویژگی ها در کابل مقاوم در برابر حریق استفاده از عایق مناسب میباشد. وظیفه عایق ایزوله کردن هادی های کابل نسبت به محیط و نسبت به یکدیگر میباشد تا کابل در مکانهای مختلف بتواند عملکرد مناسبی از خود ارائه دهد.

روکش (Sheath): در ساخت کابل علاوه بر استفاده از عایق برای ایزوله کردن، باید از یک روکش جهت محافظت مناسب از کابل استفاده شود. روکش در واقع یک لایه پوششی است که با قرارگیری بر روی کابل از صدمات وارد شده توسط عوامل خارجی به کابل جلوگیری میکند.

بطورکلی برای علت اصلی جهت تقاضا و استفاده از کابل نسوز یا ضد حریق میتوان به دو مورد اشاره کرد:

• کابل برق یا کابل کنترل در محل نصب و بهره برداری با دمای بالا، حرارت یا آتش روبرو خواهد بود.
• کابل در زمان اضطراری مانند بروز آتش سوزی سالم مانده و بکار خود ادامه دهد.

این هدف ها در مکانها و کاربری های متنوعی دیده میشوند و مشتریان برای نصب کابل در یک چنین محیط هایی از انواع سیم و کابل Fire resistant استفاده میکنند. صنایعی که در ادامه به آنها اشاره شده است، نمونه هایی از کاربری‌ کابل های مقاوم در برابر حریق در مکانهای مختلف است:

1. نیروگاه ها
2. صنایع هواپیمایی
3. پالایشگاه ها و پتروشیمی ها
4. صنایع ذوب فلزات
5. واگن سازی و خطوط مترو
6. صنایع شیشه سازی
7. کارگاه و کارخانه های ریخته گری
8. کارخانه های تولید سیمان
9. صنایع لوازم خانگی حرارتی
10. صنایع دفاعی
11. سامانه های اعلام و اطفای حریق

آیا باید کابل های سیستم های اعلام حریق با شیلد مجهز شده باشند یا خیر؟

از موارد الزام آور استفاده از شیلد برای کابل های مقاوم در برابر حریق در سامانه های اعلام حریق است، چراکه گستردگی و مجاورت کابل های مقاوم در برابر حریق در ساختمان ها در کنار سایر کابل ها باعث جذب امواج الکترومغناطیس پیرامون شده و ایجاد اختلاف پتانسیل و جاری شدن جریان، اعلام آلارم آتش سوزی کاذب را به دنبال دارد. وجود شیلد در این کابل ها از بروز چنین خطایی جلوگیری میکند.

نکته مهم درخصوص استفاده از شیلد در تولید کابل های مقاوم در برابر حریق اینست که در ساختار این کابل ها به دو علت از شیلد بافت استفاده نمیشود:

1. سیم های شیلد بافت بسیار نازک بوده و در جریان آتش سوزی در مواجهه با کوچکترین شعله ای قطع شده و ذرات سیم یا سیم داغ ناشی از آتش سوزی به داخل عایق نفوذ میکند و موجب اتصال کوتاه و در نتیجه از کار افتادن سیستم میگردد.
2. پوشش های آلومینیومی باعث پوشش ۱۰۰% شده و احتمال ایجاد تنش های الکترومغناطیسی را به حداقل کاهش میدهند.

کابل نسوز سیلیکونی (Silicon Cable):

یکی از مواد اصلی در تولید کابل نسوز، سیلیکون میباشد که در تولید کابل های سری استاندارد بکار میرود اما کابل های معروف به کابل سیلیکونی نسوز (کابلهای سیلیکون/سیلیکون هم به آ‌نها گفته میشود) کابل هایی هستند که هم عایق کابل و هم روکش بیرونی کابل از عایقی با ترکیب سیلیکون و لاستیک Silicon Rubber تولید شده اند. سیلیکون که ماده اصلی آن، عنصر سیلیسیم (با نماد Si) میباشد، در جدول تناوبی عناصر شیمیایی در خانواده شبه فلزات قرار دارد. سیلیکون و لاستیک Silicon Rubber ترکیبی ساخته ی دست بشر است که با تنوع بسیار زیاد در نوع و درصد ترکیب، رنگ، مقاومت دربرابر حرارت ناشی از شعله بطور غیرمستقیم و همچنین کارایی و کاربردهای مختلف، تولید و بهره برداری میگردد. یکی از موارد تاثیر گذار در تحمل سیلیکون رابر ظرفیت بانک سیلیکونی آن میباشد بدین معنی که درصد سیلکون موجود در لاستیک میزان تحمل سیلیکون رابر را دربرابر آتش مشخص میکند.

کاربرد سیلیکون رابر، استفاده در صنعت کابل سازی میباشد و در صورتیکه با ترکیبات درست و جایگیری صحیح در ساختمان کابل قرار گیرد میتواند بهترین عملکرد ممکن را از خود نشان دهد اما نکته قابل توجه این است که در برخی موارد به علت عدم آگاهی، اهداف سودجویانه، تبلیغات نادرست و یا قیمت پایین از این کابل ها بجای کابل مقاوم در برابر حریق در سیستم های اعلام و اطفای حریق استفاده میشود. با توجه به دمای عملکرد کابل های سیلیکون (۶۰-) تا (۲۵۰+) سانتیگراد دمای غیر مستقیم ناشی از شعله و دمای عملکرد کابل های مقاوم در برابر حریق واقعی تحمل ۹۵۰ درجه سانتیگراد شعله مستقیم برای سه ساعت، میتوان گفت استفاده از کابل سیلیکون بجای کابل مقاوم در برابر حریق، تهدیدی جدی برای سیستم اعلام و اطفای حریق میباشد.

برای جمع بندی بهتر دو کابل سیلیکون و مقاوم در برابر حریق در جدول زیر با یکدیگر مقایسه شده اند:‌